Kraków - dawna stolica i serce kultury polskiej

Kraków, dawna stolica Polski, to miasto, które każdy Polak powinien odwiedzić przynajmniej raz w życiu, a każdy zagraniczny turysta wpisać na listę obowiązkowych punktów podróży po Polsce. Miasto to łączy w sobie niesamowitą historię, bogactwo kultury, wspaniałą architekturę i niepowtarzalną atmosferę. Niniejszy przewodnik pomoże Ci odkryć najważniejsze atrakcje Krakowa i poznać jego fascynującą historię.

Historia Krakowa w pigułce

Historia Krakowa sięga VII wieku, kiedy to powstała osada na Wawelu. W 1038 roku, za panowania Kazimierza Odnowiciela, Kraków stał się stolicą Polski, a status ten utrzymał aż do 1596 roku, kiedy Zygmunt III Waza przeniósł stolicę do Warszawy. Przez stulecia Kraków był centrum polskiej państwowości, miejscem koronacji i pochówku królów, a także ośrodkiem kultury, nauki i sztuki.

Miasto szczęśliwie uniknęło większych zniszczeń podczas II wojny światowej, dzięki czemu zachowało swój historyczny układ urbanistyczny i liczne zabytki. W 1978 roku historyczne centrum Krakowa zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako jeden z pierwszych obiektów w Polsce.

Najważniejsze atrakcje Krakowa

1. Wawel - siedziba królów polskich

Wzgórze Wawelskie to serce historycznego Krakowa i symbol polskiej państwowości. Na wzgórzu znajdują się dwa najważniejsze obiekty:

  • Zamek Królewski - dawna siedziba królów polskich, dziś muzeum z imponującymi komnatami, w tym Salą Poselską ze słynnym stropem kasetonowym z głowami. Warto zobaczyć również prywatne apartamenty królewskie i skarbiec koronny, gdzie przechowywane są regalia polskich władców.
  • Katedra Wawelska - miejsce koronacji i pochówku polskich monarchów. W podziemiach katedry znajdują się krypty królewskie, gdzie spoczywają m.in. Zygmunt Stary, Zygmunt August, Stefan Batory, a także bohaterowie narodowi: Tadeusz Kościuszko i Józef Piłsudski. Na wieży katedry wisi słynny Dzwon Zygmunta, który bije tylko z okazji najważniejszych uroczystości.

Na wzgórzu warto również odwiedzić Smoczą Jamę i zobaczyć słynną rzeźbę Smoka Wawelskiego, z którym związana jest jedna z najbardziej znanych krakowskich legend.

2. Rynek Główny - największy średniowieczny plac w Europie

Krakowski Rynek Główny to serce miasta i jeden z największych średniowiecznych placów miejskich w Europie. Jego powierzchnia wynosi ok. 40 000 m², a wokół niego skupia się życie kulturalne i towarzyskie miasta. Na Rynku znajdują się:

  • Sukiennice - renesansowa hala targowa z XIV wieku, dawniej centrum handlu suknem, dziś miejsce, gdzie można kupić pamiątki i rękodzieło. Na piętrze mieści się Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku.
  • Bazylika Mariacka - gotycki kościół z XIV wieku z charakterystycznymi dwiema wieżami o różnej wysokości. Co godzinę z wyższej wieży (zwanej hejnalicą) rozlega się hejnał mariacki, nagle urywany na pamiątkę legendy o trębaczu zastrzelonym przez tatarskiego łucznika w czasie najazdu w XIII wieku.
  • Wieża Ratuszowa - pozostałość po dawnym ratuszu, z której rozciąga się piękny widok na miasto.
  • Kościół św. Wojciecha - jeden z najstarszych kościołów w Krakowie, o romańskim rodowodzie.

Rynek to również miejsce licznych wydarzeń kulturalnych, koncertów, festiwali i jarmarków, w tym słynnego świątecznego Jarmarku Bożonarodzeniowego.

3. Droga Królewska

Droga Królewska to historyczna trasa, którą przemierzali polscy monarchowie podczas uroczystych procesji. Zaczyna się przy kościele św. Floriana na Kleparzu, prowadzi przez Bramę Floriańską, ulicę Floriańską, Rynek Główny, ulicę Grodzką, aż do Wzgórza Wawelskiego. Wzdłuż trasy znajduje się wiele zabytkowych budynków, kościołów i muzeów, w tym:

  • Barbakan - unikatowy przykład średniowiecznej architektury obronnej.
  • Brama Floriańska - jedyna zachowana brama miejska z XIII wieku, część dawnych murów obronnych.
  • Pałac Biskupi - dawna rezydencja biskupów krakowskich, związana z osobą Karola Wojtyły (Jana Pawła II).
  • Kościół św. Andrzeja - romański kościół z XI wieku, jeden z najstarszych w Krakowie.
  • Kościół św. Piotra i Pawła - pierwszy barokowy kościół w Krakowie z charakterystycznymi figurami dwunastu apostołów przed fasadą.

4. Kazimierz - dawna dzielnica żydowska

Kazimierz to dawne miasto, a dziś dzielnica Krakowa, która przez wieki była centrum życia żydowskiego. W 1495 roku król Jan Olbracht przesiedlił krakowskich Żydów z dzielnicy uniwersyteckiej na Kazimierz, gdzie stworzyli tętniącą życiem wspólnotę. Dziś Kazimierz to jedna z najbardziej klimatycznych części Krakowa, gdzie znaleźć można:

  • Synagogi - zachowało się siedem synagog, w tym najstarsza Stara Synagoga (obecnie muzeum), Synagoga Remu czy Synagoga Tempel.
  • Stary cmentarz żydowski Remuh - zabytkowy kirkut z XVI wieku z grobem rabina Mojżesza Isserlesa (Remu).
  • Plac Nowy - centrum życia towarzyskiego dzielnicy z charakterystycznym okrągłym budynkiem dawnej rzeźni, gdzie dziś sprzedawane są słynne zapiekanki.
  • Ulica Szeroka - najbardziej charakterystyczna ulica Kazimierza, gdzie co roku odbywa się finałowy koncert Festiwalu Kultury Żydowskiej.

Kazimierz stał się szczególnie popularny po filmie Stevena Spielberga "Lista Schindlera", który był kręcony w tych okolicach. Dziś to modna dzielnica pełna kawiarni, restauracji, galerii i klubów muzycznych.

5. Podgórze i Fabryka Schindlera

Na prawym brzegu Wisły, naprzeciwko Kazimierza, znajduje się Podgórze - dzielnica, która podczas II wojny światowej stała się miejscem tragedii krakowskich Żydów. To tutaj naziści utworzyli getto, z którego Żydzi byli wysyłani do obozów zagłady. Najważniejsze miejsca pamięci w tej dzielnicy to:

  • Plac Bohaterów Getta - z symbolicznymi pustymi krzesłami, upamiętniającymi ofiary Holokaustu.
  • Apteka pod Orłem - prowadzona przez Tadeusza Pankiewicza, jedynego Polaka, który mieszkał i pracował w getcie, pomagając jego mieszkańcom.
  • Fabryka Emalia Oskara Schindlera - dawna fabryka, w której niemiecki przedsiębiorca Oskar Schindler zatrudniał i ratował żydowskich robotników, dziś siedziba muzeum "Kraków w czasach okupacji 1939-1945".

W Podgórzu warto również zobaczyć neogotycki kościół św. Józefa i tajemniczy Kopiec Krakusa, z którego rozciąga się piękna panorama miasta.

6. Kopce krakowskie

Kraków słynie z czterech kopców - sztucznych wzgórz usypanych na cześć bohaterów narodowych i legendarnych postaci:

  • Kopiec Krakusa - najstarszy, prawdopodobnie z VII-VIII wieku, według legendy kryje szczątki legendarnego założyciela miasta, księcia Kraka.
  • Kopiec Wandy - według tradycji poświęcony córce Kraka, księżniczce Wandzie, która "nie chciała Niemca".
  • Kopiec Kościuszki - usypany w latach 1820-1823 dla uczczenia bohatera narodowego Tadeusza Kościuszki.
  • Kopiec Piłsudskiego (nazywany też Kopcem Niepodległości lub Kopcem Sowiniec) - najmłodszy i największy, usypany w latach 1934-1937 dla upamiętnienia odzyskania przez Polskę niepodległości i osoby Józefa Piłsudskiego.

Ze wszystkich kopców rozciągają się piękne widoki na miasto i okolice.

Uniwersytet Jagielloński - najstarsza polska uczelnia

Kraków to również miasto akademickie, a jego najważniejszą uczelnią jest Uniwersytet Jagielloński - najstarsza wyższa uczelnia w Polsce i jedna z najstarszych w Europie, założona w 1364 roku przez króla Kazimierza Wielkiego. Warto odwiedzić:

  • Collegium Maius - najstarszy budynek uniwersytecki z XV wieku, dziś muzeum z cennymi zbiorami, w tym instrumentami astronomicznymi, których używał Mikołaj Kopernik.
  • Ogród Profesorski - zaciszny zakątek w sercu miasta.
  • Collegium Novum - neogotycki gmach z XIX wieku, obecnie główna siedziba władz uniwersytetu.

Krakowska kuchnia

Kraków to również raj dla smakoszy. Kuchnia krakowska łączy wpływy polskie, żydowskie, austriackie i inne. Podczas wizyty w Krakowie koniecznie spróbuj:

  • Obwarzanka krakowskiego - charakterystycznego pieczywa w kształcie pierścienia, posypanego solą, makiem lub sezamem.
  • Maczanki po krakowsku - dania z duszonej wołowiny w sosie, podawanego z chlebem.
  • Zapiekanki z Kazimierza - legendarne fast-foody serwowane na Placu Nowym.
  • Precelków - słodkiej wersji obwarzanka.
  • Kremówki papieskiej - ulubionego ciasta Jana Pawła II.

Kiedy odwiedzić Kraków?

Kraków warto odwiedzić o każdej porze roku, ale szczególnie polecamy:

  • Wiosnę (kwiecień-maj) - gdy miasto budzi się do życia, a parki i ogrody kwitną.
  • Jesień (wrzesień-październik) - z pięknie ubarwionymi drzewami, łagodnym klimatem i mniejszą liczbą turystów.
  • Grudzień - ze świątecznym jarmarkiem na Rynku Głównym i świątecznymi iluminacjami.

Lato (czerwiec-sierpień) to najgorętszy sezon turystyczny, z licznymi festiwalami i wydarzeniami kulturalnymi, ale także największymi tłumami i wyższymi cenami.

Cykliczne wydarzenia kulturalne

Kraków to miasto tętniące życiem kulturalnym. Przez cały rok odbywają się tu liczne festiwale i wydarzenia:

  • Misteria Paschalia (Wielki Tydzień) - festiwal muzyki dawnej.
  • Festiwal Kultury Żydowskiej (czerwiec/lipiec) - jeden z największych takich festiwali na świecie.
  • Festiwal Muzyki Filmowej (maj) - koncerty z muzyką z największych filmów.
  • Festiwal Sacrum Profanum (wrzesień) - prezentujący muzykę współczesną.
  • Krakowski Festiwal Filmowy (maj/czerwiec) - jeden z najstarszych festiwali filmowych w Europie.
  • Jarmark Bożonarodzeniowy (grudzień) - jeden z najpiękniejszych w Polsce.

Jak poruszać się po Krakowie?

Kraków ma dobrze rozwiniętą sieć komunikacji miejskiej, składającą się z tramwajów i autobusów. Centrum miasta najlepiej zwiedzać pieszo, ponieważ większość atrakcji znajduje się blisko siebie. Alternatywnie można skorzystać z:

  • Wypożyczalni rowerów miejskich (sezonowo).
  • Elektrycznych hulajnóg dostępnych przez aplikacje.
  • Meleksów - małych elektrycznych pojazdów z przewodnikiem, które kursują po centrum (dość droga, ale wygodna opcja dla osób o ograniczonej mobilności).

Komunikację ułatwiają różne bilety turystyczne, np. Kraków Tourist Card, które łączą przejazdy komunikacją miejską ze zniżkami lub darmowymi wejściami do muzeów.

Gdzie nocować w Krakowie?

Kraków oferuje zakwaterowanie w każdej kategorii cenowej, od luksusowych hoteli po przystępne cenowo hostele. Najlepsze lokalizacje to:

  • Stare Miasto - w samym centrum, blisko wszystkich atrakcji, ale zazwyczaj droższe i czasem głośne.
  • Kazimierz - klimatyczna dzielnica z dobrym dostępem do centrum, pełna restauracji i barów.
  • Podgórze - nieco tańsze niż centrum, ale wciąż dobrze skomunikowane.
  • Krowodrza - spokojna, bardziej "lokalna" dzielnica, niedaleko od centrum.

Warto rezerwować nocleg z wyprzedzeniem, szczególnie podczas popularnych festiwali i wydarzeń.

Okolice Krakowa warte odwiedzenia

Kraków stanowi również świetną bazę wypadową do zwiedzania innych atrakcji regionu:

  • Wieliczka (ok. 15 km) - z zabytkową kopalnią soli wpisaną na listę UNESCO.
  • Ojcowski Park Narodowy (ok. 25 km) - malowniczy park z wapiennymi formacjami skalnymi, jaskiniami i ruinami zamku w Ojcowie.
  • Tyniec (ok. 15 km) - z zabytkowym opactwem benedyktyńskim.
  • Auschwitz-Birkenau (ok. 70 km) - były niemiecki obóz koncentracyjny, dziś miejsce pamięci i muzeum.
  • Zakopane i Tatry (ok. 110 km) - stolica polskich gór z licznymi szlakami turystycznymi.

Do wszystkich tych miejsc można dojechać komunikacją publiczną lub zorganizowanymi wycieczkami z Krakowa.

Podsumowanie

Kraków to miasto, które zachwyca bogactwem historii, kultury i atmosfery. Jest to miejsce, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością, tworząc niepowtarzalną mieszankę. Czy przyjedziesz tu na weekend, czy na dłuższy pobyt, Kraków z pewnością pozostawi w Tobie niezapomniane wrażenia i chęć powrotu.